Süni intellekt də insanlar kimi səhvlər edir: "ChatGPT"nin qərəzləri üzə çıxdı
Maraqlı 14 Aprel 2025, 18:00

709
"ChatGPT" son araşdırmalara görə, insan kimi qərar qəbul etmə səhvlərinə yol verir. Həddindən artıq özünə inam kimi qərəzlər nümayiş etdirir. Riyaziyyatda yaxşı olsa da, süni intellektin etibarlılığını şübhə altına alan mühakimə tələb edən qərarlar verməkdə çətinlik çəkir.
Citypost.az araşdırmanın təfərrüatlarını diqqətə çatdırır.
Süni intellektin insanlardan daha etibarlı qərarlar verəcəyi fikri yeni bir araşdırma ilə sarsılıb. OpenAI tərəfindən hazırlanmış ChatGPT ən qabaqcıl süni intellekt modellərindən biridir, lakin o, insanların tez-tez buraxdığı qərar qəbul etmə səhvlərini təkrarlayır.
INFORMS Manufacturing & Service Operations Management jurnalında dərc edilən araşdırma süni intellektin düşündüyümüzdən daha çox bizə bənzədiyini ortaya qoyur.
İnsana bənzər hezeyanlar nümayiş etdirir
Tədqiqatçılar ChatGPT-ni 18 fərqli bias testinə məruz qoydular və nəticələr təəccüblü idi. Model sınaqların təxminən yarısında həddən artıq özünə inam, qumarbazın səhvi və qeyri-müəyyənlikdən qaçma kimi insana xas idrak tələlərinə düşdü. Süni intellekt riyaziyyat və məntiq problemlərində qüsursuz çıxış etsə də, subyektiv mühakimə tələb edən qərarlar qarşısında büdrədi.
Məsələn, o, ehtiyatlı olmağı seçdi və daha riskli, lakin potensial olaraq daha sərfəli variantları götürməkdənsə, öz dəqiqliyini çox qiymətləndirdi. Yeni nəsil GPT-4 modeli, analitik cəhətdən daha yaxşı olsa da, bəzən mühakimə əsaslı tapşırıqlarda daha aydın qərəzlər göstərdi.
Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, süni intellekt də insan məlumatlarından öyrəndiyi üçün bu qərəzləri miras alır. Qərb Universitetindən Yang Chen deyir ki, “AI zehni qısa yollardan istifadə edərək insan kimi düşünür, Queen’s Universitetindən Anton Ovchinnikov isə əlavə edir: “Aydın suallarla yaxşı nəticə verir, lakin mühakimə zamanı insana bənzər səhvlər edir”. İş dünyasında işə qəbuldan kredit təsdiqinə qədər kritik qərarlar verən süni intellektdəki bu qüsurlar etibarlılıq müzakirələrini ön plana çıxarır.
Süni intellekt üçün də etik qaydalara ehtiyac varmı?
Tədqiqat göstərir ki, süni intellekt qərəzsiz qərar qəbul edən şəxs olmaqdan uzaqdır və insan qərəzlərini gücləndirmək riski daşıyır. Mütəxəssislər iddia edirlər ki, süni intellekt bir işçi kimi etik qaydalarla idarə edilməli və idarə olunmalıdır.
McMaster Universitetindən Meena Andiappan deyir: "Biz səhv düşüncəni avtomatlaşdırmaq əvəzinə təkmilləşdirməliyik". Süni intellektin təsiri artdıqca, müntəzəm audit və model inkişafı onun insan qüsurlarını təkrarlamaqdansa, həqiqətən faydalı alətə çevrilməsi üçün vacib görünür. Bu tapıntılar həm də AI qaydaları üzərində işləyən hökumətlər və müəssisələr üçün xəbərdarlıq rolunu oynayır.
Nəticədə, ChatGPT insana bənzər qərar qəbul etmə səhvləri və qərəzləri ilə sürprizlər edir. Riyaziyyatda yaxşı, lakin mühakimə qabiliyyəti zəif olan süni intellekt insan təfəkkürünü əks etdirir. Ekspertlər vurğulayırlar ki, biznes və dövlət idarəçiliyində istifadə olunan süni intellektə nəzarət edilməlidir.
Yeganə
Ən son xəbərləri bizim Facebook kanalımızda izləyin
Ən son xəbərləri bizim Instagram kanalımızda izləyin

Alimlərdən inqilabi kəşf
ABŞ Enerji Departamentinin Lourens Berkli Milli Laboratoriyasının tədqiqatçıları dünyanın digər alimlərinin köməyi ilə karbon qazını yalnız günəşdən istifadə edərək istifadə edilə bilən maye yanacağa çevirmək üçün təbii fotosintezi təqlid edən cihaz kəşf ediblər.CityPost.az xəbər verir ki, təbiət Katalizində təsvir edilən inqilabi texnologiya bərpa olunan enerji texnologiyasında inqilab edəcək.Yaşıl yarpaqların günəş işığından istifadə edərək enerji istehsal etməsindən nümunə götürən Peidong Yangın rəhbərlik etdiyi tədqiqat qrupu fotosintezin əsas xüsusiyyətlərini təqlid edən bir cihaz hazırlayıb.Berkeley Laboratoriyasının Material Elmləri Bölməsində baş professor Yang deyir: "Təbiət bizim ilhamımız idi. Əvvəlcə fərdi komponentləri işləməli idik, lakin hər şeyi bir yerə toplayıb uğur qazandığımızı anlayanda bu, çox həyəcanlı...
01 May 2025, 16:37

ESA kosmosda çətir qurur: Nə edəcək?
Avropa Kosmik Agentliyi (ESA) iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə inqilab edəcək yeni, təməlqoyma peykini uğurla orbitə buraxıb. “Biokütlə” adlanan peyk dünyadakı meşələrin üç ölçülü xəritəsini çəkəcək və kosmosdan indiyə qədər edilən ən dəqiq karbon ölçmələrini həyata keçirəcək.CityPost.az xəbər verir ki, ESA-nın "Biokütlə" peyki Fransa Qvianasındakı Kurou bazasından Vega-C raketi ilə kosmosa buraxılıb. Peykin ən diqqətçəkən xüsusiyyəti açıldığında nəhəng çətir şəklini alan radar antenasıdır. ABŞ-ın müdafiə firması L3 Harris tərəfindən layihələndirilən antenanın kosmosda tam açılması 9 gün çəkəcək.Biokütlə uzun dalğa uzunluğuna malik P diapazonlu sintetik diyaframlı radar (SAR) sistemi ilə təchiz edilmişdir. Airbus tərəfindən hazırlanmış bu radar texnologiyası meşə örtüyünün dərinliyinə nüfuz edə...
01 May 2025, 15:30

Alimlər 100 milyon il sabit qalan atom saatı hazırlayırlar
Amerikalı alimlər zamanın ölçülməsində dəqiqliyin zirvəsini təmsil edən yeni atom saatını təqdim ediblər. Milli Standartlar və Texnologiya İnstitutu (NIST) tərəfindən hazırlanmış NIST-F4 adlı saat 100 milyon il ərzində yalnız bir saniyəlik səhv göstərir.CityPost.az xəbər verir ki, Kolorado ştatında bir laboratoriyada hazırlanmış NIST-F4, ikincisini təyin edən fundamental istinadlardan biri olmağa namizəddir.Bu aydan etibarən institut saatı ilkin tezlik standartı kimi qeydiyyatdan keçmək üçün Beynəlxalq Çəkilər və Ölçülər Bürosuna (BIPM) təqdim edib.Atom vibrasiyası ilə işləyən saatAdi mexaniki və ya rəqəmsal saatlardan fərqli olaraq, NIST-F4 sezium atomlarının təbii vibrasiyası əsasında vaxtı ölçür.Bu atomlar lazer vasitəsilə mütləq sıfıra yaxın temperaturlara qədər soyudulur və sonra fontan kimi...
01 May 2025, 15:16

"ChatGPT"yə "təşəkkür edirəm" demək baha başa gələ bilər
"OpenAI", "ChatGPT"də nəzakətli mesajlar yazan istifadəçilərin on milyonlarla dollar dəyərində elektrik istehlakına səbəb olduğunu aşkar edib.CityPost.az xəbər verir ki, "OpenAI"nin baş direktoru Sam Altman izah edib ki, "ChatGPT"də istifadəçilərin istifadə etdiyi “zəhmət olmasa” və “təşəkkür edirəm” kimi nəzakətli ifadələr şirkətin əməliyyat xərclərinə milyonlarla dollar əlavə edir."X" platformasında bir istifadəçi, nəzakətli ifadələr səbəbiylə "OpenAI"nin nə qədər elektrik xərclədiyi ilə maraqlandı və soruşub. İlk baxışdan əhəmiyyətsiz görünsə də, bu cür nəzakət nümunələri "ChatGPT"nin daha uzun və daha mənalı cavablar verməsini tələb edir. Nəticədə emal gücünü artırır, enerji istehlakını və buna görə də xərcləri artırır.Mütəxəssislər nə deyir?Süni intellektə qarşı nəzakətli dildən istifadə bəziləri üçün lazımsız...
22 Aprel 2025, 18:18

Ən acı maddə tapıldı
Almaniyada aparılan araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, acı rəf göbələkindən çıxarılan kimyəvi maddə indiyə qədər kəşf edilən ən acı maddədir.CityPost.az xəbər verir ki, Almaniyanın "Leybniz" Qida Sistemləri Biologiyası İnstitutunda çalışan alimlər acı dadın sirlərinə işıq sala biləcək mühüm kəşf ediblər.Tədqiqatçılar Amaropostia stiptica rəf göbələkindən üç kimyəvi birləşmə çıxarıblar. Bu maddələrin insan dilindəki acı dad reseptorlarına təsiri öyrənilib.Bu üç birləşmədən biri, oliqoporin D, çox az miqdarda olsa belə, acı bir dad verə bilər. O qədər ki, 106 küvet suya cəmi 1 qram qarışdırılsa belə, yenə də acı dad verir.Zəhərli deyil, çox acıdırAraşdırmalara görə, bu birləşmələr zəhərli deyil; lakin onların dadı son dərəcə...
22 Aprel 2025, 18:00

Qarğalar həndəsi fiqurları ayırd edə bilirlər - ARAŞDIRMA
Yeni araşdırma qarğaların da insanlar kimi yüksək inkişaf etmiş həndəsi intuisiyaya malik olduğunu ortaya çıxarıb.CityPost.az xəbər verir ki, Almaniyanın "Tübingen" Universitetində aparılan araşdırmaya görə, qarğalar ekranda göstərilən həndəsi fiqurlar arasında kənar nöqtələri aşkar edə bilir və nizamlı, simmetrik formalara açıq meyl göstərə bilirlər.Bu qabiliyyət əvvəllər insanlara xas olduğu düşünülən qavrayış forması kimi tanınırdı. Bununla belə, tədqiqatçılar həndəsi naxışları tanımaq qabiliyyətinin təkamüllə köklü bir xüsusiyyət ola biləcəyinə diqqət çəkirlər.Tədqiqatda 10 və 11 yaşlı iki erkək leş qarğasından ("Corvus corone") istifadə edilib. Qarğalara kompüter ekranında altı formadan birinin digərlərindən fərqlənmələrini tələb edən tapşırıqlar verilib. Qarğalar anomal formada dimdikləyərək cavab veriblər."Bu mərhələyə qədər qarğalara...
22 Aprel 2025, 17:30