Sudanda yeni dövr: Paytaxt Xartum ordunun nəzarəti altındadır  

Sudan 2023-cü ilin aprelindən bəri vətəndaş müharibəsinin məngənəsindədir. Sudan Silahlı Qüvvələri ilə paramiliter Çevik Dəstək Qüvvələri (HDK) arasında hakimiyyət mübarizəsi ölkənin bir çox bölgəsini, xüsusən də paytaxt Xartumu döyüş meydanına çevirib. Vətəndaş müharibəsi təkcə hərbi balansa deyil, həm də ölkənin sosial-iqtisadi quruluşuna, humanitar vəziyyətinə ciddi təsir göstərdi.

Citypost.az xəbər verir ki, təxminən 9 milyon insan məcburi köçkün vəziyyətinə düşmüş, milyonlarla insan isə əsas ehtiyaclarına çatmaqda böyük çətinliklərlə üzləşmişdir.

Nəhayət, Sudan ordusu bu yaxınlarda paytaxt Xartuma nəzarəti bərpa etdi. Prezident sarayı, Mərkəzi Bank kimi kritik nöqtələrin ordu tərəfindən ələ keçirilməsi vətəndaş müharibəsinin gedişatını dəyişəcək dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilir. Bəs, bu inkişaf Sudandakı müharibənin gələcəyi üçün nə deməkdir?

Xartum 23 aydan sonra yenidən ordunun nəzarətinə keçib

Xartumun ordu tərəfindən geri alınması təkcə hərbi qələbə kimi deyil, həm də Sudan vətəndaş müharibəsinin kritik mərhələsi kimi qiymətləndirilir. Ordu Xartumu itirdikdən sonra uzun müddət müdafiədə qaldı və havadan bombardmanlar və strateji nöqtələrə hücumlarla güc toplamağa çalışdı. Bununla belə, son aylar, xüsusən də maddi-texniki dəstəyin və beynəlxalq diplomatik təşəbbüslərin təsiri ilə Sudan Silahlı Qüvvələri paytaxta qarşı əməliyyatlarını artırıb. Xarici mənbələrdən verilən məlumata görə, ordu Xartuma nəzarəti əlində saxlasa da, HDK-nın döyüşsüz bəzi bölgələrdən geri çəkildiyi bildirilir. Britaniyanın Financial Times qəzeti HDK-nın geri çəkilməsini “yerinin dəyişdirilməsi və gələcək hücumlara başlaması üçün fürsət yaratmaq” kimi qiymətləndirsə də, “The Times” qəzeti “Sudan ordusu HDK-nın logistika xətlərini kəsərək onları geri çəkilməyə məcbur etdi” qeyd edib.

Bu inkişaf hərbi strategiya baxımından əhəmiyyətli olsa da, bütün ölkədə sülhü təmin etmək üçün kifayət deyil. Xartumun nəzarət altına alınması orduya böyük üstünlük versə də, bütün Sudanda qarşıdurmalar davam edir və HDK-nın güclü olduğu qərb bölgələrində müharibənin davam edəcəyi proqnozlaşdırılır.

HDK-nın məğlubiyyəti: Yenidən yerləşdirmə?

Xartumdan çəkilən HDK-nın Sudanın qərbinə üz tutaraq xüsusilə Darfur bölgəsində daha güclü mövqe qazanmağa çalışdığı bildirilir. The Guardian Newspaper HDK-nın Darfurdakı tayfalar və yerli milislərlə ittifaqlarını gücləndirdiyini və "yandakı aylarda yenidən qruplaşa və yeni hücumlar təşkil edə biləcəyini" yazır. Bu vəziyyət Sudandakı münaqişələrin başqa mərhələyə keçdiyini göstərir. Ordu paytaxtda nəzarəti saxladığı halda, HDK ölkənin müxtəlif bölgələrində mövqelərini gücləndirməyə diqqət yetirir. Xüsusilə cənub bölgələrində təbii sərvətlərə və ticarət yollarına nəzarət tərəflər arasında mübarizənin istiqamətini müəyyən edən amillərdən biri olacaq. Nəticə etibarı ilə, Xartumun ordu tərəfindən ələ keçirilməsi Sudan vətəndaş müharibəsində dönüş nöqtəsi olsa da, təkcə bu inkişaf müharibənin bitməsi demək deyil. HDK-nın ölkənin qərbində, xüsusən də Darfurda yenidən təşkili və beynəlxalq güc balansının qeyri-müəyyənliyi Sudanın yaxın gələcəkdə daha çox münaqişələrin şahidi ola biləcəyini göstərir.

Digər tərəfdən, beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini daha çox Sudan böhranına yönəltməsi və tərəfləri diplomatik həll yolu tapmağa məcbur etməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Digər tərəfdən, qarşıdakı dövrdə diplomatik təşəbbüslərlə yanaşı, tərəflər arasında hərbi qarşıdurmaların da həlledici olacağı dövrə daxil oluruq. Ekspertlərin fikrincə, Xartumun geri alınması ordunun əlini gücləndirsə də, ümumilikdə Sudanda məsələnin daimi həlli üçün çox daha əhatəli addımlara ehtiyac var.

Sudanda mövcud vəziyyət və humanitar böhran

Sudandakı müharibə milyonlarla insanı humanitar yardıma möhtac qoyub. Sudanda təxminən 9 milyon insan məcburi köçkün vəziyyətində olduğu halda, 3,5 milyon insan qonşu ölkələrə sığınmaq məcburiyyətində qaldı. Xartumda qarşıdurmaların azalması qısa müddətdə şəhərdə yaşayan dinc əhali üçün rahatlıq təmin etsə də, əsas xidmətlərin olmaması və infrastrukturun dağılması səbəbindən insanlar böyük çətinliklərlə üzləşməkdə davam edir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) təşkilatları Sudanda aclıq böhranının dərinləşdiyini və humanitar yardımın yetərli olmadığını bildirir. Ərzaq çatışmazlığı və tibbi ləvazimat çatışmazlığı xüsusilə Sudanın qərbində kritik həddə çatıb.

Yeganə

Həmçinin oxuyun

Uruqvay xarici işlər naziri Rusiya əleyhinə sanksiyalardan danışıb

Xi Tramp və Putini masaya gətirmək istəyir

İki bərbərin meyiti tapıldı

Moskvaya  ildırım düşdü - VİDEO