Mars kosmik gəmisi milyonlarla illik sirri açır
Maraqlı 17 Mart 2025, 17:14
1133
NASA-nın "Perseverance" roveri Qırmızı Planetin keçmişi ilə bağlı mühüm ipuçları əldə edib.
Citypost.az xəbər verir ki, "Perseverance" roverinin Marsın səthindəki qəribə qayaların lazer analizi ilə Qırmızı Planetin keçmişi ilə bağlı mühüm ipuçları əldə etdiyi bildirilib.
Marsın Jezero kraterində aşkar edilən açıq rəngli süxurlarda çox isti və rütubətli şəraitdə əmələ gələ biləcək minerallar var. Bu, planetin düşünüldüyündən çox fərqli bir yer ola biləcəyini göstərir.
“Mars kimi soyuq və quru planetdə belə bir kəşfin edilməsi həqiqətən də təəccüblüdür”
ABŞ-ın Purdue Universitetindən planetşünas Rocer Viens bildirib ki, dünyada belə minerallar çoxlu yağışlı isti iqlimlərdə və ya isti bulaqlar kimi hidrotermal sistemlərdə əmələ gəlir.
Wiens, bu mineralların qayaların uzun müddət axan suda qalması nəticəsində əmələ gəldiyini ifadə edərək, “İsti su, zamanla qayalardan bütün həll olunan elementləri çıxararaq, geridə yalnız ən davamlı elementləri buraxır. “Mars kimi soyuq və quru planetdə belə bir kəşfin edilməsi həqiqətən də təəccüblüdür.
NASA-nın “Perseverance” roveri Jezero kraterində aşkar edilən və ətrafı ilə uyğun gəlməyən açıq rəngli qayaları araşdırıb. Bu tip süxurlar sonradan yerləşdikləri bölgəyə daşındıqları üçün “yerüstü süxurlar” adlanır.
Tədqiqatçılar Perseverance-ə bu süxurları "Lazerlə Stimullaşdırılmış Hava Spektroskopiyası" adlı texnologiyadan istifadə etməklə tədqiq etmək tapşırığı verdilər. Bu texnika süxurların tərkibini onlara lazerlə vuraraq təhlil edir.
"Bu qayalar Marsda əvvəllər gördüyümüz heç bir şeyə bənzəmir"
Lazer mineralın kiçik bir hissəsini buxarlandırır və onun atomlarını və ionlarını stimullaşdırır. Sonra, spektroskopiya cihazı yayılan işığı araşdıraraq mineralın tərkibini təyin edir. Nəticələr alimləri təəccübləndirib. Wiens, kəşfin gözlənilməz olduğunu söyləyərək, "Bu qayalar Marsda daha əvvəl gördüyümüz heç bir şeyə bənzəmir" dedi.
Təhlillər süxurların əsasən “kaolinit” adlanan yumşaq, ağ silikat gil mineralından ibarət olduğunu ortaya qoydu. Marsda kaolinit Yerdəkindən daha sərt idi. Bunun Marsda fərqli hava şəraiti ilə əlaqədar olduğu düşünülür. Tədqiqatçılar qayalarda "spinel" adlı başqa bir mineralın izlərini də tapdılar.
Spinel Yer üzündə tərkibində maqnezium alüminium olan qiymətli daş kimi tanınır. Lakin onun Marsdakı kaolinit süxurlarında necə əmələ gəldiyi hələ məlum deyil. Elm adamları bu mineralın həm vulkanik, həm də metamorfik proseslər nəticəsində əmələ gələ bilən alüminium baxımından zəngin bir növ ola biləcəyini düşünürlər.
Yeganə
Ən son xəbərləri bizim Facebook kanalımızda izləyin
Ən son xəbərləri bizim Instagram kanalımızda izləyin
Alimlərdən inqilabi kəşf
ABŞ Enerji Departamentinin Lourens Berkli Milli Laboratoriyasının tədqiqatçıları dünyanın digər alimlərinin köməyi ilə karbon qazını yalnız günəşdən istifadə edərək istifadə edilə bilən maye yanacağa çevirmək üçün təbii fotosintezi təqlid edən cihaz kəşf ediblər.CityPost.az xəbər verir ki, təbiət Katalizində təsvir edilən inqilabi texnologiya bərpa olunan enerji texnologiyasında inqilab edəcək.Yaşıl yarpaqların günəş işığından istifadə edərək enerji istehsal etməsindən nümunə götürən Peidong Yangın rəhbərlik etdiyi tədqiqat qrupu fotosintezin əsas xüsusiyyətlərini təqlid edən bir cihaz hazırlayıb.Berkeley Laboratoriyasının Material Elmləri Bölməsində baş professor Yang deyir: "Təbiət bizim ilhamımız idi. Əvvəlcə fərdi komponentləri işləməli idik, lakin hər şeyi bir yerə toplayıb uğur qazandığımızı anlayanda bu, çox həyəcanlı...
01 May 2025, 16:37
ESA kosmosda çətir qurur: Nə edəcək?
Avropa Kosmik Agentliyi (ESA) iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə inqilab edəcək yeni, təməlqoyma peykini uğurla orbitə buraxıb. “Biokütlə” adlanan peyk dünyadakı meşələrin üç ölçülü xəritəsini çəkəcək və kosmosdan indiyə qədər edilən ən dəqiq karbon ölçmələrini həyata keçirəcək.CityPost.az xəbər verir ki, ESA-nın "Biokütlə" peyki Fransa Qvianasındakı Kurou bazasından Vega-C raketi ilə kosmosa buraxılıb. Peykin ən diqqətçəkən xüsusiyyəti açıldığında nəhəng çətir şəklini alan radar antenasıdır. ABŞ-ın müdafiə firması L3 Harris tərəfindən layihələndirilən antenanın kosmosda tam açılması 9 gün çəkəcək.Biokütlə uzun dalğa uzunluğuna malik P diapazonlu sintetik diyaframlı radar (SAR) sistemi ilə təchiz edilmişdir. Airbus tərəfindən hazırlanmış bu radar texnologiyası meşə örtüyünün dərinliyinə nüfuz edə...
01 May 2025, 15:30
Alimlər 100 milyon il sabit qalan atom saatı hazırlayırlar
Amerikalı alimlər zamanın ölçülməsində dəqiqliyin zirvəsini təmsil edən yeni atom saatını təqdim ediblər. Milli Standartlar və Texnologiya İnstitutu (NIST) tərəfindən hazırlanmış NIST-F4 adlı saat 100 milyon il ərzində yalnız bir saniyəlik səhv göstərir.CityPost.az xəbər verir ki, Kolorado ştatında bir laboratoriyada hazırlanmış NIST-F4, ikincisini təyin edən fundamental istinadlardan biri olmağa namizəddir.Bu aydan etibarən institut saatı ilkin tezlik standartı kimi qeydiyyatdan keçmək üçün Beynəlxalq Çəkilər və Ölçülər Bürosuna (BIPM) təqdim edib.Atom vibrasiyası ilə işləyən saatAdi mexaniki və ya rəqəmsal saatlardan fərqli olaraq, NIST-F4 sezium atomlarının təbii vibrasiyası əsasında vaxtı ölçür.Bu atomlar lazer vasitəsilə mütləq sıfıra yaxın temperaturlara qədər soyudulur və sonra fontan kimi...
01 May 2025, 15:16
"ChatGPT"yə "təşəkkür edirəm" demək baha başa gələ bilər
"OpenAI", "ChatGPT"də nəzakətli mesajlar yazan istifadəçilərin on milyonlarla dollar dəyərində elektrik istehlakına səbəb olduğunu aşkar edib.CityPost.az xəbər verir ki, "OpenAI"nin baş direktoru Sam Altman izah edib ki, "ChatGPT"də istifadəçilərin istifadə etdiyi “zəhmət olmasa” və “təşəkkür edirəm” kimi nəzakətli ifadələr şirkətin əməliyyat xərclərinə milyonlarla dollar əlavə edir."X" platformasında bir istifadəçi, nəzakətli ifadələr səbəbiylə "OpenAI"nin nə qədər elektrik xərclədiyi ilə maraqlandı və soruşub. İlk baxışdan əhəmiyyətsiz görünsə də, bu cür nəzakət nümunələri "ChatGPT"nin daha uzun və daha mənalı cavablar verməsini tələb edir. Nəticədə emal gücünü artırır, enerji istehlakını və buna görə də xərcləri artırır.Mütəxəssislər nə deyir?Süni intellektə qarşı nəzakətli dildən istifadə bəziləri üçün lazımsız...
22 Aprel 2025, 18:18
Ən acı maddə tapıldı
Almaniyada aparılan araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, acı rəf göbələkindən çıxarılan kimyəvi maddə indiyə qədər kəşf edilən ən acı maddədir.CityPost.az xəbər verir ki, Almaniyanın "Leybniz" Qida Sistemləri Biologiyası İnstitutunda çalışan alimlər acı dadın sirlərinə işıq sala biləcək mühüm kəşf ediblər.Tədqiqatçılar Amaropostia stiptica rəf göbələkindən üç kimyəvi birləşmə çıxarıblar. Bu maddələrin insan dilindəki acı dad reseptorlarına təsiri öyrənilib.Bu üç birləşmədən biri, oliqoporin D, çox az miqdarda olsa belə, acı bir dad verə bilər. O qədər ki, 106 küvet suya cəmi 1 qram qarışdırılsa belə, yenə də acı dad verir.Zəhərli deyil, çox acıdırAraşdırmalara görə, bu birləşmələr zəhərli deyil; lakin onların dadı son dərəcə...
22 Aprel 2025, 18:00
Qarğalar həndəsi fiqurları ayırd edə bilirlər - ARAŞDIRMA
Yeni araşdırma qarğaların da insanlar kimi yüksək inkişaf etmiş həndəsi intuisiyaya malik olduğunu ortaya çıxarıb.CityPost.az xəbər verir ki, Almaniyanın "Tübingen" Universitetində aparılan araşdırmaya görə, qarğalar ekranda göstərilən həndəsi fiqurlar arasında kənar nöqtələri aşkar edə bilir və nizamlı, simmetrik formalara açıq meyl göstərə bilirlər.Bu qabiliyyət əvvəllər insanlara xas olduğu düşünülən qavrayış forması kimi tanınırdı. Bununla belə, tədqiqatçılar həndəsi naxışları tanımaq qabiliyyətinin təkamüllə köklü bir xüsusiyyət ola biləcəyinə diqqət çəkirlər.Tədqiqatda 10 və 11 yaşlı iki erkək leş qarğasından ("Corvus corone") istifadə edilib. Qarğalara kompüter ekranında altı formadan birinin digərlərindən fərqlənmələrini tələb edən tapşırıqlar verilib. Qarğalar anomal formada dimdikləyərək cavab veriblər."Bu mərhələyə qədər qarğalara...
22 Aprel 2025, 17:30
